Οπως και αν λέγεσαι (9)

Αρχή του 4ου κεφαλαίου. Κυκλάμινο του βουνού που βάζεις τόσο ευρηματικούς τίτλους (όπως το «Γράμμα στη Μάννα με δύο ν» από το δικό σου βιβλίο), σκέφτηκες τίποτα για τίτλο;

04 Δόμνα


-Μάσαλα! Μάσαλα!
Ο Πασχάλης Καραγεώργης φαινόταν να χαίρεται από βάθους καρδίας με αυτό που άκουγε από το στόμα των νεοφερμένων στο ξενοδοχείο του. Διατηρώντας τις συνήθειες του παλιού χανιτζή, υποδεχόταν τους πελάτες με πιτάκια, κρίθινο κουλούρι, ελιές, ούζο γλυκανίσου, τυριά, συζητούσε μαζί τους επί μακρόν, μάθαινε νέα από τη Σμύρνη, την Προύσα, το Αϊβαλί, μέχρι κι απ’ τη Δαμασκό, το Κάιρο, την Αλεξάνδρεια, την Τρίπολη- άσε από τας Ευρώπας όπου είχε αποθέσει τις ελπίδες του για εκπαίδευση το υπόδουλο γένος. Η Ανατολή ήταν για προκοπή κι η Δύση για μάθηση- χωρίς να αποκλείονται και εμπορικές συναλλαγές με τη Μασσαλία, το Παρίσι, τη Χαϊδελβέργη, ούτε σπουδές στην περικαλλή Οδησσό, φύτρο επαναστατών, και- οπωσδήποτε- στην Τραπεζούντα, με το ονομαστό της Φροντιστήριο.
Παιδεία και υπομονή. Ετσι, διδάσκονταν οι ραγιάδες, μπορεί να έρθει η ελευθερία. Επένδυαν στην πρώτη, ασκούνταν στη δεύτερη. Σε όλα τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας άνοιγαν σχολεία, κατήρτιζαν προγράμματα με τη συνδρομή της μητέρας Ελλάδος, μόρφωναν μαθητές και δασκάλους.
Στην Αδριανούπολη μέχρι και οι γυναίκες ήξεραν γράμματα, για να διαβάζουν τα παιδιά τους. Ο θείος του Στέφανος Κουμανούδης, είχε μάθει τα πρώτα κοινά γράμματα από τη μάμμη του, τη μάνα του πατέρα του και πάντοτε το έλεγε με υπερηφάνεια. Πάει κι ο θείος Στέφανος, μάς άφησε πρόσφατα χρόνους. Αν και σχεδόν δεν τον θυμόταν, αφού σπανίως τον έβλεπε ως παιδί και κατόπιν ποτέ, διάβαζε νέα του σε εφημερίδες της Αθήνας- όποτε...- ο θάνατός του τον έθλιψε. Ο Πασχάλης τον είχε μάθει όπως τώρα μάθαινε ότι νοικοκυρεύτηκε επιτέλους ο γιος του φίλου του: από τους ταξιδιώτες. Και τι δεν άκουγε κάθε μέρα! Ορεξη να ‘χε.
-Μάσαλα, μάσαλα! Φώναξε ξανά, έκανε το σταυρό του, φίλησε και πάλι τον συνομιλητή του, ζήτησε απ’ την κόρη του να φέρει κι άλλα κεράσματα.
-Βάλε, κουζούμ, το καλύτερο κι έλα να χαρείς, Δόμνα μου. Ο γιος του Νικολού Τσακίρη, ο Γιώργης του, βρήκε νύφη. Μόλις μου το είπανε, και χάρηκα τόσο...


Να, λοιπόν, το όνειρο. Τα όνειρα, του τελευταίου καιρού. Οι εφιάλτες. Φίδια που στριφογύριζαν στο σπίτι της και σκορπιοί που προσπαθούσαν να την κεντρίσουν. Κι έπειτα, αυτό. Είχαν βρει περίπατο, χωρίς τις συνήθεις προφυλάξεις λόγω της μυστικότητας της σχέσης τους. Την κρατούσε από τη μέση, της χάιδευε τα μαλλιά. Βρέθηκαν στη γέφυρα του Εβρου. Καθώς την περνούσαν σταμάτησαν στο μαρμάρινο περίπτερο απ’ όπου ο μητροπολίτης έριχνε τον σταυρό στο νερό, ανήμερα των Θεοφανείων. Εσκυψε για να δει τα νερά. Η χρυσή αλυσίδα της βγήκε απ’ τον κόρφο, έπεσε με τον βαφτιστικό σταυρό της στο ποτάμι. Ο Γιώργης έκανε να πέσει κι εκείνος, μα το νερό, τόσο θολό τόσο ορμητικό, τον σταμάτησε.
Συνέχισαν να βαδίζουν. Της έκανε εντύπωση, όταν έφτασαν στο Κάραγατς που τα σπίτια, πολύχρωμα και φωτισμένα πάντοτε, ήταν μουντά, όλα σε ένα χρώμα φαιό, και τυλιγμένα με σκοτεινιά. Αρχισε να φοβάται και να κλαίει. Την οδήγησε στον σιδηροδρομικό σταθμό, όπου μπορούσαν να καθίσουν χωρίς να τους κακοχαρακτηρίσουν, όπως της είπε, αφού τα περισσότερα καταστήματα του Κάραγατς ήταν καφέ- σαντάν ή παρόμοια. Την έστειλε να πλύνει το πρόσωπό της στους νιπτήρες. Οταν βγήκε από εκεί, η ομίχλη είχε καλύψει τα πάντα. Αρχισε να τον αναζητεί αλλόφρων. Και τότε, ένα τραίνο ξεκίνησε. Στο τελευταίο βαγόνι του καθόταν ο Γιώργης κρατώντας στα χέρια ένα φαναράκι και την αποχαιρετούσε. Σαν τον κλέφτη.